ابوجعفر محمد ابوعلی فتال نیشابوری
ابوجعفر محمد ابوعلی فتال نیشابوری
قرن:6
(س ششم ق)
فقیه، حافظ، مفسر، محدث و واعظ. معروف به فتال و فارسى و ابن‌الفارسى. نام و نسب او را گاهى به جهت انتساب به پدرش، محمد بن حسن و گاهى به مناسبت جدش، محمد بن على و گاهى به ملاحظه‌ى جد عالى‌اش، محمد بن احمد ذكر كرده‌اند. او از مشایخ ابن شهر آشوب است.
فتال از شیخ طوسى و به واسطه‌ى پدرش از سید مرتضى حدیث روایت كرده است. با زمخشرى صاحب «كشاف» از علماى عامه و ابوالفتوح رازى و فضل بن حسن طبرسى از مفسران خاصه معاصر و هم طبقه بود. در فقه و حدیث استادى توانا بود. دانش و زهد و پارسایى را با هم داشت.
سخنرانى با منطق رسا و كوبنده بود و واعظى كه با سخن و عمل پند مى‌داد. گویش زیباى او باعث شد كه به او فتال یا بلبل گویند. ابن‌داوود در كتاب «رجال» گوید كه: فتال عقیده شناسى جلیل‌القدر و فقیهى دانشمند و زاهدى پارسا بود كه عاقبت بدست عبدالرزاق ملقب به شهاب الاسلام، رئیس نیشابور به جرم شیعه بودن شهید شد. از آثارش: «روضه الواعظین و بصیره المتعظین»؛ «التنویر فى معانى التفسیر». ابن شهرآشوب راوى هر دو مى‌باشد.
منابع
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج4، ص 262.